Do sprawdzenia, co się dzieje z naszymi płucami i układem oddechowym, używa się spirometru, przy pomocy którego wykonuje się bezbolesne badanie pozwalające ocenić ryzyko chorób obturacyjnych. Po 40. roku życia powinno się je wykonywać co 2 lata - częściej, jeśli jesteśmy uzależnieni od nikotyny, mamy świszczący oddech i dręczy nas kaszel. Wyjaśniamy, na czym polega spirometria! Po łacinie słowo spirometria oznacza dosłownie: pomiar oddychania. Pierwsze urządzenie służące do wykonania tego najbardziej powszechnego badania czynnościowego płuc wynaleziono jeszcze w XIX wieku. Wtedy sprawdzano za jego pomocą, czy nie grozi nam gruźlica. Współcześnie uproszczono go do postaci niewielkiej rurki, podłączonej do komputera. Wdmuchuje się w nią z całej siły powietrze, dzięki czemu można ocenić naszą wydolność oddechową i pojemność naszych płuc oraz ocenić, czy nie grozi nam przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - na którą aż 15 razy częściej chorują palacze, astma oskrzelowa a nawet toczeń czy miastenia. Spirometria stanowi też podstawowe kryterium w kwalifikacji do operacji raka płuc, rozedmy płuc lub w przypadku konieczności transplantacji tego powinien wykonać spirometrię?Jeśli od czasu do czasu miewasz kaszel, męczą Cię duszności i masz coraz większy problem z powróceniem do normy po nawet niewielkim wysiłku fizycznym, a na dodatek palisz papierosy - powinieneś koniecznie wykonać badanie spirometryczne. Zwykle poleca się je osobom około 40. roku życia, które są uzależnione od skierowania na bezpłatne badania, trzeba za nie zapłacić od 40 do 60 zł. Wykonuje się je na terenie całego kraju w przychodniach lekarskich, NZOZ oraz podczas zorganizowanych akcji w ramach ogólnopolskich palaczy ze spirometrii korzystać mogą także sportowcy - biegacze, wielbiciele wspinaczek wysokogórskich, nurkowania lub innych dyscyplin wymagających doskonałej sprawności płuc. Badanie spirometryczne, które można połączyć z próbami wysiłkowymi i EKG, pozwala ocenić, w jakiej są kondycji i czy nie ma przeciwwskazań np. do startu w zawodach lub w innych przypadkach - do wykonywania specyficznego wysiłku fizycznego niezbędnego podczas pracy zawodowej w trudnych warunkach - wysokiego stężenia zanieczyszczeń powietrza, toksyn mogą także poddawać się kobiety w ciąży (brak przeciwwskazań).natomiast pacjentom po: operacjach okulistycznych (do pół roku po zabiegu), odwarstwieniu siatkówki, niedawno przebytym zawale serca, udarze mózgu, z tętniakiem aorty lub tętnic mózgowych, dolegliwościami w obrębie klatki piersiowej i jamy które powinny nas skłonić do zrobienia spirometrii: kaszel (chroniczny) przewlekła chrypka duszności (zarówno w stanie spoczynku, jak i po wysiłku) trudności z oddychaniem po wysiłku fizycznym świszczący oddech bóle w klatce piersiowej podejrzenie chorób płuc (np. POChP) problemy z układem oddechowym Jak się przygotować do badania spirometrycznego?Choć badanie jest zupełnie bezbolesne i nie musimy się do niego wiele przygotowywać, to jednak najwięcej wysiłku z jego wykonaniem mogą mieć palacze. Odradza się im sięganie po papierosa minimum 2-4 godziny przed spirometrią. Najlepiej jednak, żeby przestali palić nawet jedną dobę powinno się też spożywać alkoholu, kawy, herbaty (do 4 godzin) oraz nie jeść obfitych posiłków (do 2 godzin wcześniej). Jeśli przyjmujemy leki, to koniecznie powinniśmy o tym poinformować objawy chorób płuc mogą towarzyszyć schorzeniom układu krążenia oraz chorobom neurologicznym, lekarze zalecają niektórym pacjentom dodatkowe próby wysiłkowe lub farmakologiczne polegające na podaniu leku w formie aerozolu, co pozwala na ocenę wrażliwości błony mięśniowej oskrzeli na dany zaleca się także ubranie w odzież niekrępującą ruchów oraz zaprzestanie intensywnego wysiłku fizycznego przynajmniej pół godziny przed wykonaniem wygląda spirometria? fot. fot. East NewsDo przeprowadzenia badania spirometrycznego wykorzystuje się spirometr w postaci niewielkiej rurki podłączonej do komputera. Spirometrię można wykonać albo w pozycji wyprostowanej, albo siedząc na krześle. Zazwyczaj poleca się umieszczanie na nosie specjalnego klipsa ograniczającego dostęp powietrza, ale nie jest to polega przede wszystkim na tym, by w odpowiednim momencie i we właściwy sposób nabierać i wydmuchiwać powietrze. Specjalista wykonujący badanie powinien czuwać nad tym, by wyegzekwować od nas prawidłowy wdech i wydech - w przeciwnym razie wyniki nie będą odczytać wyniki spirometrii?FEV1, czyli objętość wydychanego powietrza w ciągu pierwszej sekundy najmocniejszego wydechu (forced expiratory volume in one second) służąca do określenia stopnia ograniczenia sprężania i rozprężania płuc podczas oddychania na skutek ich nieprawidłowej pracy lub deformacji w obrębie klatki piersiowej. 70% łagodny stopień obturacji 60-69% umiarkowany stopień obturacji 50-59% umiarkowanie ciężki stopień obturacji 35-49% ciężka obturacja płuc poniżej 35% bardzo ciężka obturacja płuc FVC – całkowita objętość wydmuchiwanego powietrza (forced vital capacity) od najgłębszego wdechu do najgłębszego wydechu zależąca od wielkości płuc oraz wysiłku włożonego w wykonanie spirometrii FEVı/FVC (wskaźnik Tiffeneau) - iloraz FEV1 i FVC służący do określenia, czy zaburzenia zaobserwowane podczas spirometrii mają związek z obturacją (zwężeniem) oskrzeli czy ze zmniejszeniem objętości płuc. Jeśli jego wartość jest niższa niż 0,7 - może świadczyć o tym, że pacjent ma problemy z prawidłowym wydmuchiwaniem powietrza, co może się wiązać z nieprawidłowościami w obrębie przepływu wydychanego powietrza można też zmierzyć za pomocą wskaźnika PEF (peak expiratory flow), którego dokładny pomiar wykonywany jest za pomocą pikflometru (urządzenia służącego do samokontroli astmy), określającego tzw. szczytowy przepływ wydechowy, jaki da się uzyskać wydmuchując powietrze z płuc. Zobacz także Partnerem treści jest Ministerstwo Zdrowia. Więcej dowiesz się na:
Wykrycie patologii układu oddechowego w odpowiednim czasie pozwala na szybką diagnozę i dopasowanie optymalnego leczenia, które często pozwala na wydłużenie życia chorego i minimalizację objawów. Badanie spirometrem nie wymaga przygotowań, jest bezbolesna i trwa tylko kilka minut. Dlatego też, tak ważne jest wykonywanie badań
Spirometria należy do jednych z podstawowych badań, które są zlecane przez pulmonologów i wykorzystywana jest ona w diagnostyce i monitorowaniu przebiegu takich schorzeń, jak np. astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc. Jak jednak przebiega spirometria i jak się do niej przygotować? Kiedy spirometrii nie wolno wykonywać i – co zapewne może interesować wielu rodziców – czy spirometrię można w ogóle wykonywać u dzieci? Spirometria należy do badań czynnościowych układu oddechowego. Polega na nabieraniu i wydmuchiwaniu powietrza przez plastikowy ustnik. Wbrew pozorom, nie jest to takie proste, ponieważ pacjent musi głęboko nabierać powietrza, a później jak najdłużej je wydmuchiwać. To dlatego po wyjściu z pracowni może być cały czerwony na twarzy czy nawet… zmęczony. Spirometria: na czym polega to badanie? Spirometrię wykonuje się przy użyciu specjalnego urządzenia – spirometru. Podczas badania pacjent powinien wygodnie siedzieć, konieczne jest zachowanie przy tym prostej sylwetki – osoba nadzorująca wykonywanie spirometrii zdecydowanie nie pozwoli badanemu na garbienie się. Kiedy pacjent przyjmie już odpowiednią pozycję ciała, nadchodzi kolejny etap przygotowań do spirometrii – aparat do wykonania badania wyposażony jest w ustnik, który należy dokładnie objąć ustami. Gdy pacjent dokona już wszelkich niezbędnych czynności, nadchodzi pora na pewien (dla niektórych osób znaczny) wysiłek… Zobacz także: Zapalenie oskrzeli: objawy zapalenia oskrzeli Podczas spirometrii pacjent proszony jest o nabieranie powietrza oraz jego wydychanie. Nie są to jednak zwykłe wdechy i wydechy, takie jak podczas spokojnego oddychania – pacjent musi włożyć pewien wysiłek w badanie spirometryczne. Oczekujący pod pracownią spirometryczną pacjenci mogą być zdziwieni, słysząc zza zamkniętych drzwi okrzyki „i mocno” czy „nabieramy…. i teraz wydychamy”. Motywowanie badanego jest jednak tak naprawdę bardzo istotne, bo tylko wtedy, kiedy pacjent rzeczywiście wykonuje maksymalne wdechy i wydechy, możliwe jest uzyskanie miarodajnego wyniku spirometrii. Czasami pacjentowi może się wydawać, że nie jest on już w stanie wydusić z siebie choćby krztyny więcej powietrza – powinien on jednak tak długo utrzymywać wdech czy wydech, aż osoba nadzorująca badanie oznajmi, iż można zakończyć którąś z tych czynności. Dmuchaj, wydmuchuj… Ile czasu zajmuje spirometria? Kryteria poprawnie wykonanej spirometrii są dość jasne – aby wynik badania można było uznać za miarodajny, konieczne jest uzyskanie trzech spełniających wymagania prób. Nie zawsze pacjentowi udaje się we właściwy sposób spełniać prośby badającego – dotyczy to szczególnie pierwszej podczas badania spirometrycznego próby. Czasami więc wykonuje się kilka prób, ze względu jednak to, że spirometria jest po prostu związana z pewnym wysiłkiem, pacjentowi nie nakazuje się powtarzania tychże prób w nieskończoność. Mijałoby się to tak naprawdę z celem – zmęczony pacjent i tak nie dałby rady powtarzać wymuszonych czynności oddechowych, w związku czym zwykle nie prosi się pacjenta o wykonanie więcej niż 8 prób spirometrycznych. Ogólnie czas trwania badania spirometrycznego nie przekracza kilku-kilkunastu minut. Spirometria: wersja badania z podaniem pacjentowi leku W przypadku podstawowego badania spirometrycznego pacjent po prostu siada w wyznaczonym miejscu i wykonuje maksymalne wdechy oraz wydechy powietrza. Czasami jednak badanie przebiega inaczej i wtedy określa się je jako spirometrię z próbą odwracalności obturacji (spirometrię z próbą rozkurczową). W takim przypadku najpierw wykonuje się podstawową spirometrię, a potem podaje się badanemu lek rozszerzający oskrzela (zwykle jest to krótko działający środek z grupy beta-mimetyków) i ponownie wykonuje badanie spirometryczne. Badanie to jest szczególne przydatne w diagnostyce astmy – u chorych na tę jednostkę typowo zauważa się bowiem poprawę czynności płuc po podaniu im wyżej wspomnianego leku. Czytaj także: Czy astma oskrzelowa w ciąży jest niebezpieczna dla dziecka? Przygotowanie do spirometrii – co zrobić, aby uzyskać wiarygodny wynik badania spirometrycznego? Aby czynione przez pacjenta wysiłki rzeczywiście doprowadziły do uzyskania miarodajnego wyniku spirometrii, konieczne jest odpowiednie przygotowanie się pacjenta do tego badania. Osobom, które mają mieć wykonane badanie spirometryczne, zalecane jest: powstrzymanie się od palenia papierosów oraz picia alkoholu (tego typu używek nie powinno się stosować przynajmniej na 4 godziny przed badaniem, najkorzystniej jednak byłoby, gdyby pacjent zachował od nich abstynencję przez dobę przed spirometrią), przybycie na badanie w wygodnych, luźnych ubraniach (krępująca ruchy odzież mogłaby doprowadzić do zafałszowania wyniku spirometrii), niespożywanie obfitego posiłku (na około 2 godziny przed spirometrią), unikanie znacznego wysiłku fizycznego bezpośrednio przed badaniem. Jeżeli u pacjenta wykonywana miałaby być wykonywana spirometria z próbą rozkurczową, to wtedy przed badaniem konieczne może być czasowe odstawienie leków o działaniu rozszerzającym oskrzela. Z tego względu lekarza, który kieruje na spirometrię, pacjent powinien poinformować o wszelkich zażywanych przez siebie lekach – specjalista będzie w stanie powiedzieć pacjentowi, czy rzeczywiście będzie istniała potrzeba zaprzestania stosowania jakichś preparatów przed badaniem spirometrycznym. Spirometria: wyniki. Jak analizowane jest badanie spirometryczne? Wynik badania spirometrycznego przedstawiany jest w postaci krzywej oraz szeregu różnych liczb. Uzyskiwany wykres określany bywa jako krzywa przepływ-objętość: powstaje ona wtedy, kiedy na osi pionowej zaznaczane są zmierzone przepływy powietrza przez drogi oddechowe, a na osi poziomej objętości powietrza podczas wdechu oraz wydechu. Na wyniku spirometrii widnieje również wiele różnych parametrów liczbowych. W badaniu tym wyznaczanych jest bowiem stosunkowo dużo wskaźników, dzięki którym można wnioskować o czynności płuc badanego. Jednymi z tych parametrów są: FEV1 (natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa, określa ona objętość powietrza, jaką pacjent wydycha podczas pierwszej sekundy wydechu), FVC (natężona pojemność życiowa, która jest miarą maksymalnej ilości powietrza, która może się wydostać z płuc podczas maksymalnego wydechu), PEF (szczytowy przepływ wydechowy, czyli największy przepływ powietrza, jaki jest obserwowany podczas wydechu). W wyniku spirometrii można również zauważyć wartość ilorazu FEV1/FVC. Parametr ten określany jest jako wskaźnik Tiffeneau i jego obniżenie (wartość mniejsza od 0,7) pozwala stwierdzić u pacjenta obturację dróg oddechowych (czyli występowanie ich zwężenia). Spirometria: normy Oceniając badanie spirometryczne, lekarze zwracają uwagę na obecną w nim krzywą przepływ-objętość – w prawidłowych warunkach krzywa ta ma charakterystyczny kształt, które może ulegać zmianom w przebiegu różnych stanów chorobowych. Jeżeli zaś chodzi o wymienione wyżej wskaźniki, które są wyznaczane w spirometrii, to ich normy bywają różne – uzależnione są one od płci, rasy oraz wzrostu danego pacjenta. Zazwyczaj na wyniku spirometrii widnieje % wn (odsetek wartości należnej dla danego chorego) – zwykle za prawidłowe uznaje się wyniki powyżej 80 procent wartości należnej. Wskazania do wykonania spirometrii Badanie spirometryczne jest wskazane przede wszystkim u tych pacjentów, u których istnieje podejrzenie istnienia zwężeń w drogach oddechowych. Głównymi jednostkami, w których diagnostyce i monitorowaniu wykorzystywana jest właśnie spirometria, są astma oraz przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Spirometria jest badaniem niezwykle przydatnym, aczkolwiek czasami – w celu uzyskania pełnej oceny stanu układu oddechowego pacjenta – uzupełniana jest ona o inne badanie, którym jest bodypletyzmografia. Przeciwwskazania do spirometrii Ogólnie spirometria jest badaniem bezpiecznym, jednakże istnieją do niej pewne przeciwwskazania. Badania spirometrycznego nie można wykonywać u pacjentów, u których wzrost ciśnienia tętniczego krwi lub wzrost ciśnienia panującego w klatce piersiowej mogłyby doprowadzić do jakichś zagrożeń. Jako główne przeciwwskazania do wykonania spirometrii wymieniane są: świeży zawał serca, niedawno przebyty udar mózgu, przebycie w ostatnim czasie zabiegu neurochirurgicznego, odma opłucnowa, krwioplucie, niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, tętniaki (np. naczyń mózgowych), przebycie w niedalekiej przeszłości jakiegoś zabiegu okulistycznego, doświadczenie odwarstwienia siatkówki w przeszłości. Spirometria a wiek: ile lat musi mieć dziecko, aby można było wykonać u niego spirometrię? Nie u wszystkich małych pacjentów wykonywana jest spirometria. Ogólnie przyjęte jest, że badanie spirometryczne można przeprowadzać u dzieci powyżej 6. roku życia. Istnienie takiego kryterium wiekowego uzasadniane jest tym, że młodsze dziecko może mieć trudności z opanowaniem właściwej techniki wykonywania badania spirometrycznego (mogą one chociażby nie być w stanie odpowiednio zacisnąć ust na ustniku spirometru), przez co wynik takiej spirometrii zasadniczo nie byłby w żadnym stopniu miarodajny.
9Fdd8I. na czym polega spirometria i kiedy jest stosowana
